Soru & Cevap
Türkiye’de piyasadaki ürün güvenliği denetimlerini hangi kurumlar yapıyor?
Ülkemizde 9 farklı kamu kuruluşu, sorumlu oldukları ürün grupları itibariyle piyasada ürün denetimi yapmaktadır. Bu listeyi aşağıda görebilirsiniz.
| PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ KURULUŞU | ÜRÜN GRUPLARI |
|---|---|
| Koordinatör Kuruluş: Ticaret Bakanlığı | |
| Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı | ATEX ürünleri, asansörler, aerosol kaplar, basınçlı ekipmanlar, elektrikli ekipmanlar, gaz yakan cihazlar, makineler, motorlu araçlar, sivil kullanım amaçlı patlayıcılar, taşınabilir basınçlı ekipmanlar, kazanlar, ölçü aletleri, hazır ambalajlı mamuller, pil ve akümülatörler |
| Ticaret Bakanlığı | Deterjanlar, oyuncaklar, bazı kimyasal ürünler (dövme mürekkebi, temizleme ve yıkama ürünleri), çocuk bakım ürünleri, düzenlenmemiş alanda yer alan hazır giyim tekstil ve ayakkabı, dekoratif malzemeler, mobilyalar, el aletleri, aygıtlar, hobi ve spor ekipmanları, mutfak/pişirme gereçleri, çakmaklar, kırtasiye ürünleri, çocuk ekipmanları, gıda görünümlü ürünler. Sağlık Bakanlığı Kozmetikler, tıbbi cihazlar, biyosidal ürünler |
| Tarım ve Orman Bakanlığı | Gıda maddeleri, gıdalarla temas eden madde ve malzemeler, yem, gübreler, bitki koruma ürünleri, veterinerlikte kullanılan tıbbi ürünler, Tütün mamulleri ve etil alkol |
| Çevre ve Şehircilik Bakanlığı | Yapı malzemeleri, katı yakıtlar |
| Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu | Telsiz ve telekomünikasyon terminal ekipmanları |
| Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı | Kişisel koruyucu donanımlar |
| Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı | Gezi tekneleri, gemi teçhizatı |
| Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu | Akaryakıtlar |
Yapılan denetimlerle ilgili rakamsal verilere nasıl ulaşabiliriz?
Tüm kuruluşlar tarafından yürütülen denetimlere ilişkin istatistiki bilgiler Ticaret Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü tarafından dönemsel olarak derlenmekte ve raporlanmaktadır. Tüm raporlara https://www.ticaret.gov.tr/urun-guvenligi/piyasa-gozetimi-ve-denetimi/izleme-ve-raporlama adresinden ulaşabilirsiniz.
Devlet, vatandaşların sağlığı için tehlikeli bir ürün tespit ettiğinde ne tür önlemler alır?
Denetim yapan kamu kuruluşları piyasaya güvenli olmayan bir ürünün arz edildiğini tespit ettiğinde ürünün piyasaya arzını yasaklar, üreticisinden ürünü dağıttığı tüm noktalardan toplatmasını ister. Bazı ürünlerin taşıdığı risklerin elimine edilerek tekrar piyasaya arz edilmesi mümkün olabilir. Bu durumda devlet güvensizliğin giderilmesini ister. Bunun mümkün olmadığı hallerde ise tehlikeli ürünler bertaraf edilir. Tüm bu önlemlerin yanı sıra sorumlulara idari para cezaları kesilir. Ayrıca alınan önlemler kamuoyuna duyurulur.
Üreticiler, bir ürünü üretirken nelere dikkat etmeleri gerektiğini nasıl bilebilirler?
Tüm ürünlerin tabi olduğu bir yasal metin vardır. Teknik düzenleme olarak adlandırdığımız bu metinler (kanunlar, yönetmelikler veya tebliğler) o ürünün taşıması gereken asgari güvenlik koşullarını belirler. Bu asgari güvenlik koşullarını sağlayarak ürünü imal edebilmenin en pratik yolu ise ilgili standartlara uygun imalat yapmaktır. Yani üreticilere bu konuda teknik düzenlemeler ve standartlar yol göstermektedir.
Devlet niçin ürünleri piyasaya arz edilmeden evvel, üretim yerlerinde denetlemiyor?
Piyasada milyonlarca hatta milyarlarca ürün mevcut. Bu ürünlerin tümünün piyasaya arz edilmeden once denetlenebilmesi pratikte mümkün değil. Öte yandan, bu yöntem kullanılsa bile üreticilerin denetimden sonra kontrolden geçen ürünlerden farklı ürünleri piyasaya sürmeyeceğinin hiçbir garantisi yok. Bu durumda sistemde ürünlerin piyasaya arzı öncesinde devreye giren başka bir mekanizma kullanılmakta: uygunluk değerlendirmesi. Üreticiler, ürünlerini piyasaya arz etmeden once çeşitli test ve belgelendirme prosedürlerinden geçirmek zorundadır. Hatta yüksek riskli ürünler için bu testleri ancak üçünc taraf belgelendirme kuruluşları yapabilir. Bu süreç sonunda uygunluk testlerinden geçen ürünlere belirli işaretler iliştirilir ve uygun olduğuna dair dokümanlar düzenlenir. Ürünler piyasaya bu işaretler ve belgelerle arz edilir.
Yapılan denetimlerle ilgili rakamsal verilere nasıl ulaşabiliriz?
Denetim yapan kamu kuruluşları piyasaya güvenli olmayan bir ürünün arz edildiğini tespit ettiğinde ürünün piyasaya arzını yasaklar, üreticisinden ürünü dağıttığı tüm noktalardan toplatmasını ister. Bazı ürünlerin taşıdığı risklerin elimine edilerek tekrar piyasaya arz edilmesi mümkün olabilir. Bu durumda devlet güvensizliğin giderilmesini ister. Bunun mümkün olmadığı hallerde ise tehlikeli ürünler bertaraf edilir. Tüm bu önlemlerin yanı sıra sorumlulara idari para cezaları kesilir. Ayrıca alınan önlemler kamuoyuna duyurulur.